त्रिलोचन पौड्याल कुनै पनि शासन व्यवस्था सक्षम, प्रभावकारी र सफल तुल्याउन सार्वजनिक प्रशासनमा नैतिकता र सदाचार रहनुपर्छ । यसका लागि सार्वजनिक निकायमा रहने पदाधिकारीमा सेवाभाव र त्यागको खाँचो पर्छ । आमनागरिकभन्दा सार्वजनिक पदमा रहने पदाधिकारीमा नैतिकता र सदाचार रहनुपर्छ । पद, शक्ति र प्रतिष्ठाले नैतिकता र सदाचार नहुन पनि सक्छ । यसको विपरीत पद, शक्ति, प्रतिष्ठा नभएका व्यक्तिमा उच्च नैतिकता र सदाचार विद्यमान हुन्छ भने त्यही नै महान् व्यक्ति हो । सदाचारको विपरीत अर्थमा भ्रष्टाचारलाई लिइन्छ । गति, मति र चरित्र बिग्रनु भ्रष्ट हुनु हो । अर्को शब्दमा पद, प्रतिष्ठा र शक्तिको दुरुपयोग भ्रष्टाचार ह
डा. सुभाष घिमिरे मानिसको स्वास्थ्यमा नाभी र मुख स्वास्थ्यको महत्त्वपूर्ण स्थान हुन्छ । आमाको गर्भमा रहँदा बच्चाका लागि जसरी नाभीको महत्त्व हुन्छ त्यस्तै समग्र स्वास्थ्यका लागि मुख स्वास्थ्य महत्त्वपूर्ण हुन्छ । गर्भमा रहेको बच्चालाई मुटुदेखि हरेक धड्कन तथा सबै पोषणतìव नाभिबाटै प्राप्त हुने गर्छ ।जन्मिसकेपछि सबैभन्दा प्रमुख मुख स्वास्थ्य हो । खानका लागि मात्र मुख महत्त्व होइन, समग्र स्वास्थ्यको अङ्ग मुख स्वास्थ्य हो । अनुहारलाई पनि मुख स्वास्थ्य भन्ने गरिन्छ । मुख सम्पूर्ण रूपमा ठिक हुनुपर्छ । दाँतको पनि स्वास्थ्यमा आफ्नै महìव हुन्छ । जिब्रो, गाला, थुकका ग्रन्थीहरूको आ&ndas
गोपाल खनाल बेलायती साम्राज्यका प्रतिरक्षाकर्ता भूराजनीतिज्ञ सर हाल्फोर्ड म्याकिन्डरले सन् १९०४ मा आफ्नो प्रवचन ‘द जोग्राफिकल पिभोट अफ हिस्ट्री’ मार्फत एउटा भूराजनीतिक सिद्धान्त प्रस्ताव गरे, जसलाई ‘हार्टल्यान्ड’ भनिन्छ । उनको भनाइ थियो, ‘जसले पूर्वी युरोपमाथि शासन गर्छ, उसले हार्टल्यान्ड (युरेसिया, मध्यएसिया) को नेतृत्व लिन्छ । जसले हार्टल्यान्डमाथि शासन गर्छ, उसले विश्व महाद्वीपको नेतृत्व गर्छ । जसले विश्व महाद्वीपको नेतृत्व गर्छ, उसले विश्वको नेतृत्व गर्छ ।’ म्याकिन्डरले भनेको शक्ति र स्रोतको विश्वकेन्द्र त्यस बेला युरेसिया, मध्यएसिया र पू
शंकर तिवारी जर्नल अफ डेमोक्रेसी’ ले जनवरी २०२१ को अंकमा मूलधारका पार्टीहरू संकटमा भन्नेबारे विशद चर्चा गरेको छ । नेपालमा पनि गणतन्त्रयताका वर्षहरूमा मूलधारका पार्टीहरू संकटमा पर्दै गइरहेको देखिन्छ । मूलधारका पार्टीहरूलाई विस्थापन गर्नेगरी वैकल्पिक शक्तिहरूको उदय नभएकाले यो संकट त्यति अत्याशलाग्दो नभए पनि मूलधारका पार्टीहरूमा देखा परेको संकट प्रकारान्तरले लोकतन्त्रको संकट बन्न पुगेको छ । राजनीतिक दलहरू आधुनिक लोकतन्त्रका सर्वाधिक महत्त्वपूर्ण संघटक तत्त्व मानिन्छन् । लोकतन्त्रको सर्वाधिक महत्त्वपूर्ण संघटक तत्त्व राजनीतिक दलहरू नै संकटमा भएपछि लोकतन्त्र संकटमा पर्नु स्वाभा
राजेन्द्र महर्जन त्योके जाती दरबारका भित्ताहरूबाटकिन आइरहन्छ आप्पातिम्रोजस्तै पसिनाको गन्ध ?रातको मध्य प्रहरमाटाउको काटिएका असंख्य मान्छेहरूफुटेको डम्फु बोकेरकिन जम्मा हुन्छन् आप्पाजंगबहादुरको सालिकछेउ ?– राजु स्याङतान/पिपा भनेको के हो ? के तामाङहरू बुहारी–छोरी–स्वास्नी बेची पैसा कमाउने प्रवृत्तिका हुन्छन् ? उनीहरू राम्रो खान र लगाउन आफैं पनि बन्धकीमा बस्न सक्ने हुन्छन् ? नरिश्वर भण्डारी, श्यामकुमार पोखरेल र ऋषिराम आचार्यले लोकसेवा आयोगका प्रतिस्पर्धीहरूका लागि लेखेको पुस्तक ‘सामाजिक अध्ययन’ का व्याख्या पढेर नराम्ररी रन्थनिएका कलाकार सुवास ता
आहुति नेपालको संविधान–२०७२ लागू भएको छ वर्ष पूरा भएको छ । संविधानबारे विभिन्न आयाममा छलफलहरू भइरहेका छन् । यो संविधान परिपूर्ण भयो वा यसलाई न्यायपूर्ण बनाउन संशोधनको आवश्यकता छ वा संशोधनबाट हुन्न बरु नयाँ संविधान नै जरुरी छ भन्ने बहसहरू नै सतहमा सबैभन्दा बढी छन् । नयाँ संविधान बनाउनैपर्ने परिस्थिति उत्पन्न हुनुको एउटा मुख्य कारण नेपाली समाजमा चलिआएको सामाजिक अन्याय हो । त्यसैले सामाजिक अन्यायको मुद्दालाई नयाँ संविधान र त्यसले बनाएको व्यवस्थाले कति हल गर्ने दिशा पक्रियो भनी लेखाजोखा गर्नु नै संविधानलाई जाँच्ने मुख्य कसी हो । कतिपयले सामाजिक न्यायको मुद्दा यथास्थितिमा प्रचलित न
हरिविनोद अधिकारी प्रजातन्त्र भनौँ वा लोकतन्त्र, यो अति संवेदनशील राज्य प्रणाली हो । ग्रिसको एथेन्सबाट दार्शनिक सोचले सीमितरूपमा सुरु भएको यो प्रणाली त्यो बेला त करिब दुई शताब्दी मात्र चलेको थियो । आजको विश्वमा प्रजातन्त्र यस्तो अपरिहार्य व्यवस्था मानिएको छ कि राज्यलाई सैनिक बलले चलाउने, हुकुमी शैलीमा चलाउने शासकले पनि राज्य प्रणालीमा लोकतान्त्रिक प्रक्रिया र जनताको सहभागिताले आफ्नो सत्ता चलेको बताउन पछि पर्दैनन् । प्रमाणस्वरूप जनताले कुनै पनि खालको विरोध नगरेको भन्दछन् । राज्य प्रणालीका बारेमा जनतालाई बोल्ने, लेख्ने, स्वतन्त्र संस्थाहरू खोल्नेजस्ता कार्यमा अधिकारविहीन बनाइएको हुन्छ । अभ
हरि रोका २००७ सालको परिवर्तनपछि नेपाल आधुनिक युगमा प्रवेश गर्यो भनियो । ‘विकास’ लाई मूल मन्त्र बनाइयो । अहिले ‘विकास’ सर्वत्र छाएको छ । स्वयं सरकार, अन्तर्राष्ट्रिय संस्था र कर्पोरेसनहरू सबै विकासे संस्थाका रूपमा चिनिन्छन् । आधुनिक युगमा प्रवेश गरेको नेपालमा शासक मात्र होइन प्रणाली पनि फेरिइरहे । दाताहरू र तिनका प्रवृत्ति पनि फेरिए । तर नेपालमा अपेक्षित तथा तुलनात्मक विकास सम्भव भएन । अपेक्षित विकास किन भएन भनेर नखोतलिएको पनि होइन ।नन्द आर श्रेष्ठको ‘इन द नेम अफ डेभलपमेन्ट : अ रिफ्लेक्सन अन नेपाल’, अर्थशास्त्री देवेन्द्रराज पाण्डे
डा. सुनिलबाबु श्रेष्ठ वैज्ञानिक क्रियाकलाप एवं अनुसन्धानमा वैज्ञानिक र नागरिकको सहभागिता र सहकार्य हुने अभ्यासको रूपमा नागरिक विज्ञानलाई लिने गरिन्छ । यस अभ्यास तथ्याङ्क निगरानी र सङ्कलन, विश्लेषण, नतिजा प्रकाशनसम्म दुवैको संयुक्त रूपमा सहभागिता रहन्छ ।सामान्यतया नागरिकको सहभागिता अवैतानिक स्वयंसेवकको रूपमा हुन्छ । कृषक, सर्वसाधारण, विद्यार्थी, शिक्षकलगायतका नागरिकहरू वैज्ञानिकहरूसँग अनुसन्धानमा सहभागिता जनाई शोधकार्यमा संलग्न हुन सक्छन् । सर्वसाधारणको तर्फबाट संलग्न हुनेलाई चाँहि नागरिक वैज्ञानिक भनिन्छ ।ठूलो सङ्ख्यामा पैmलिएका तथ्याङ्कहरू सङ्कलन गर्न यस्तो अभ्यास अति
श्रीमननारायण एक वर्षअघि बडो जोश र उत्साहका साथ सङ्घीय समाजवादी फोरम र जनता समाजवादी पार्टी नेपालबीच भएको पार्टी एकीकरणको अन्त्य दुःखद विभाजनबाट भएको छ । दुवै दलका नेताहरू एकअर्कामाथि दोषारोपण गर्न थालेका छन् । यस घटनाले मधेसी दलमा हुँदै आएको विघटनको घटनालाई पुनः निरन्तरता प्रदान गरेको छ । यद्यपि यो ती दलको आन्तरिक मामिला हो तर प्रत्यक्ष वा परोक्ष रूपमा यसको असर देशको राजनीतिमा पनि परिहाल्छ ।ठोस राजनीतिक सिद्धान्त, बलियो सङ्गठन, आर्थिक सुशासन एवं पारदर्शिता, पृष्ठभूमिसहितको नेतृत्व, लोकतान्त्रिक परिपाटी र जनमुखी वैकल्पिक नीति एवं कार्यक्रमबिना कुनै पनि राजनीतिक दल लामो समयसम्
नेपालीबाट युनिकोड / युनिकोडबाट नेपाली
Copyright © 2020 / 2024 - Gamakpost.com All rights reserved
