काठमाडौं, ३ माघ। विश्वको सबैभन्दा अग्लो हिमाल हिमालयको चुचुरोले जहिले पनि भूगर्भविद्हरुलाई अचम्ममा पारिरहेको छ ।
तर, हिमालयको आकाश छुने चुचुरोको जमिन मुनी भने लामो समयदेखि भूमिगत टकराव चलिरहेको छ.
वास्तवमा भारतीय र यूरेशियन टेक्टोनिक प्लेटहरू बिस्तारै एक अर्काका बिचमा टकरावमा परिरहेका छन्। वास्तवमा ६ करोड वर्षअघि सुरु भएको यो भूगर्भीय टक्करले हिमालयका यी उच्च चुचुराहरू निर्माण भएका थिए ।
तर, हालैको एक अनुसन्धानबाट वैज्ञानिकहरूले भारतीय प्लेट टुक्रिरहेको खुलासा गरेका छन्। यसको सीधा अर्थ भारतको भूमिलाई दुई टुक्रामा विभाजनतर्फ गइरहेको छ भन्न सकिन्छ भन्ने हो । यसअघि पनि अफ्रिकासँग यस्तो घटना भएको थियो, जब अफ्रिका एसियाबाट अलग भएको थियो । त्यस समयमा भारतीय उपमहाद्वीपको केही भाग अफ्रिकासँग जोडिएको थियो।
वैज्ञानिकहरूले यूरेशियन र भारतीय प्लेटहरूको टक्करको परिणामको रूपमा यसको व्यवहारलाई लामो समयसम्म बहस गरेका थिए । बाक्लो समुद्री प्लेटको विपरीत, भारतीय प्लेट जस्ता महाद्वीपीय प्लेटहरू पृथ्वीको आवरणमा डुब्न प्रतिरोध गरिरहेका छन । तर, भर्खरको अनुसन्धानले वैज्ञानिकहरूलाई भारतीय प्लेटका केही भागहरू अलग हुन सक्ने खुलासा गरेका छन्।
खासमा वैज्ञानिकहरूको यो सिद्धान्तलाई भूकम्पका तरंगहरू र तिब्बती मुहानहरूबाट प्राप्त ग्याँस नमूनाहरूको तथ्याङ्क विश्लेषण गरेर पत्ता लगाएका हुन् । साथै, भुटान नजिकैको एक प्रमुख क्षेत्रमा रिफ्टिङको प्रमाण भेटिएको छ, मेन्टल चट्टानहरू सम्भवतः शून्यमा बगिरहेका छन् भन्ने देखिएको छ।
हेलियम आइसोटोपका संकेतहरू अनुसार प्लेट पृथकीकरणको कारणले म्यानटल चट्टानहरू उत्पन्न हुँदैछन्। वैज्ञानिकहरू विश्वास गर्छन् कि तातो ढुंगाका सामग्रीले विभाजनले सिर्जना गरेको शून्य स्थान भर्ने काम गर्ने गर्छन।
उट्रेच विश्वविद्यालयका भूगतिशास्त्री डोभ भ्यानले भने, ‘हामीलाई थाहा छैन कि महादेशहरूले यस्तो व्यवहार किन गरिरहेका हुन सक्छन् तर यी तथ्य र परिणामहरूले यस क्षेत्रमा टेक्टोनिक गतिविधि र भूकम्प जोखिमहरूको बारेमा नयाँ जानकारी प्रदान भने गरेको छ ।’ भारतीय प्लेटको विभिन्न मोटाई र संरचनाका कारण धेरै पटक दरार परिरहेको भौगर्भिकहरू विश्वास गर्छन्।
