काठमाडौं, १२ असोज। पटक-पटक जुटेर फेरि फुटेका तराई मधेसकेन्द्रित दलहरू पुनः एकताका लागि गृहकार्यमा जुटेका छन् । 

जेनजी पुस्ताको आन्दोलनपछि ती दलहरू एकता प्रक्रियालाई तीव्रता दिएका हुन् । संघीय लोकतान्त्रिक मोर्चामा आबद्ध रहेका दलहरूबिच एकताका लागि प्रस्ताव नै पेस भएको छ। मोर्चामा रहेका दलहरू कुनै बेला एउटै दलमा थिए। तर आआफ्नो स्वार्थका कारण ती दलहरू अलग भए। 


मोर्चामा महन्थ ठाकुर नेतृत्वको लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टी नेपाल, उपेन्द्र यादव नेतृत्वको जनता समाजवादी पार्टी नेपाल, राजेन्द्र महतो नेतृत्वको राष्ट्रिय मुक्ति पार्टी नेपाल, हृदयेश त्रिपाठी नेतृत्वको जनता प्रगतिशील पार्टी, वृषेशचन्द्र लाल नेतृत्वको तमलोपा, रेशम चौधरी संरक्षक रहेको नागरिक उन्मुक्ति पार्टी आबद्ध छन्। डा. सीके राउत नेतृत्वको जनमत पार्टी पनि मोर्चामा आबद्ध थिए, तर उनी बैठकहरूमा जान छाडेका छन्। 

सुरुमा मधेसी जनअधिकार फोरम नेपाल, तमलोपा र सद्भावना पार्टीबाटै नै यी सबै दल विभाजन भएका हुन् । पछि विभाजन भएर विभिन्न दल बनेका हुन्। २०७० को दोस्रो संविधान सभा चुनावपछि विभिन्न छ वटा दलहरू मिलेर राष्ट्रिय जनता पार्टी (राजपा) नेपाल बनेको थियो । तमलोपा, सद्भावना पार्टी, राष्ट्रिय मधेस समाजवादी पार्टी, नेपाल सद्भावना पार्टी, मधेसी जनअधिकार फोरम (गणतान्त्रिक), तराई मधेस सद्भावना पार्टी मिलेर राजपा नेपाल बनेको थियो।

राजपा नेपालमा उपेन्द्र यादवको तत्कालीन संघीय समाजवादी फोरम सहभागी थिएन । त्यस्तै, हृदयेश त्रिपाठी पनि एकताबाट असन्तुष्ट भएर अलग भएका थिए। त्यस्तै राजपा नेपालबाट अलग भएर वृषेशचन्द्र लालले तमलोपा पुनर्गठन गरेका थिए। 

पछि राजपा नेपाल र उपेन्द्र यादव नेतृत्वका तत्कालीन समाजवादी पार्टीबिच एकता भयो र जसपा नेपाल बनेको थियो। त्यो जसपा नेपाल एक वर्ष पनि टिक्न सकेन र त्यहाँबाट महन्थ ठाकुर, राजेन्द्र महतो, लक्ष्मण लाल कर्ण, अनिलकुमार झा लगायतका नेताहरू अलग भएर लोसपा नेपाल गठन गरे। 

उता जेलमा रहेका जसपा नेपालका नेता रेशम चौधरीले नागरिक उन्मुक्ति पार्टी गठन गरिसकेका थिए। लोसपा नेपालबाट राजेन्द्र महतो अलग भएर राष्ट्रिय मुक्ति पार्टी गठन गरे भने अनिल झा नेपाल सद्भावना पार्टी पुनर्गठन गरे। 

विभिन्न कारणले अलग भएका यी दलहरू पुनः एकताका लागि जुर्मुराएका हुन् । राजनीतिक मामिलाका जानकारहरू भन्छन्, ‘जेनजी पुस्ताको आन्दोलनका कारण आगामी निर्वाचनमा ती दलहरूमा सङ्कट आउने देखिएपछि हतार(हतारमा एकता गर्न लागेका हुन्।’ 

तर जसपा नेपालका प्रवक्ता मनीष सुमन भन्छन्, ‘संघीयता बचाउनका लागि दलहरूका बिचमा एकता हुनु अपरिहार्य भइसकेको छ ।’ विगतमा जे भए पनि त्यसको समीक्षा गर्दै सबै कमीकमजोरीलाई ख्याल गरेर एकता बढाउनुपर्ने भएकाले जेनजी आन्दोलनपछि संघीयतामाथि खतरा उत्पन्न भएको उनले बताए। 

भदौँ २४ पछि संघीयता पक्षधर र संघीयता नचाहने बिच लडाइँ सुरु भएको र संघीयता नै चाहिँदैन, प्रदेश नै चाहिँदैन जस्ता कुरा उठ्न थालेका उनको भनाइ छ। त्यसलाई जोगाउने आफूहरूको दायित्व देखिएको र त्यसैले संगठित भएर लाग्नुपर्नेमा जोड दिए। 

वि'गतमा दलहरूका बिचमा एकता भएको तर किन विभाजन भयो, पटक पटक पार्टीहरू किन विभाजन भयो भन्ने विषयमा गम्भीर छलफल गरेर त्यसलाई आधार मानेर एकता अगाडि बढाउनुपर्नेछ,' उनले भने,
'कांग्रेस–एमाले गठबन्धन बनेपछि संविधान संशोधनमा दबाब दिनका लागि मधेस केन्द्रित दलहरूका बिचमा मोर्चाबन्दी भएको थियो।'

कांग्रेस–एमाले गठबन्धनको सरकारले संविधान संशोधन गरेर दुई पार्टी प्रणाली ल्याउने, थ्रेसहोल्ड बढाउने, समानुपातिक प्रणाली हटाउनेजस्ता कुरा बाहिर ल्याएपछि मधेसवादी दलहरूले त्यतिबेला मोर्चाबन्दी गरेका थिए। 

अब अहिले फेरि जेनजी आन्दोलनपछि संघीयतामाथि खतरा भएको भन्दै ती दलहरूका बिचमा एकता नै हुन लागेको छ।